Dünyanın en etkili para birimleri; Avrupa Birliği’nin resmi para birimi olan Euro ve Amerikan Dolarıdır. Dünyanın dört bir yanında elinizde Dolar var ise bozdurabilir yada rahatlıkla dolar ile alışveriş yapabilirsiniz. Dünyanın süper gücü olarak nitelendirilen Amerika dünya ekonomisinde de yön veren ülkelerden biridir. Haliyle ülkelerin ekonomilerini de etkileyebilmektedir.
Küresel ekonomi dünyasında ham maddeler ithal edilir, işlenir ve tekrar yurt dışına ,ihraç edilir. Küresel ticaret dünyasında da bu işler genelde dolar ile dönmektedir. Bu şu anlama geliyor; doların değerinin yükselmesi yada düşmesi pazardan aldığımız portakaldan üzümden tutun da benzin mazot , evimizde kullandığımız elektrik ve doğal gaz ne varsa hepsini etkiler.
Peki Doların Yükselmesine Neden Olan Şey Nedir?
Devletlerin resmi para birimlerinin değerleri bir çok sebebe bağlı olarak düşebilir yada yükselebilir. Başlıca sebepler; ekonomik büyüme hedefleri ve ekonomik istikrardır. Fakat siyasi durumlar ve ekonomik istikrar dışında özellikle dolar kurunu direk etkileyen başka faktörlerde vardır.
1- Arz Talep Olayı
Bir ülkedeki ürünlere talep artar ise doğrudan ve buna paralel olarak o ülkenin parasına da talep artmış olur. Yani konumuz dolar olduğu için şunu söyleyebiliriz. Amerikan menşeli mallara talebin artması ; Örnek ; Apple ürünleri , Tesla Marka araba alımı , Askeri gemi uçak yada silah alımı doğrudan dolara yatırım yapmak anlamına gelir. Bu ilgiden dolayı o ülkenin para birimi ister istemez değerleniyor.
2-Enflasyon ve Faiz Oranları
Bir ülkede yaşanan ekonomik değişiklikler o ülkedeki enflasyon oranını ve hayat standartlarını doğrudan etkiler. Enflasyon oranı sabit ülkelerde ham madde fiyatları da sabittir. Bu şekilde üretim artar ve tabi ki ihracatta o oranda artar. Sonuç itibari ile ülke kalkınmış olur.
Bunun tam tersi durumlarda enflasyon fırlar , alım gücü sekteye uğrar ve düşüşe geçer, ekonomik durgunluk yaşanır. Üretimi olmayan ülkeler gelir sadece ithal edilen hazır ürünlerden elde edilir. Bunun sonucu ekonomik çöküşe doğru gidiştir. Tüm bunların doğal sonucu olarak ta faizler yükselir.
3- Ticari Potansiyel ve Yatırımlar
Yatırımın esas esprisi ülkeye yabancı para girişini sağlamak ve ülkede yabancı para rezervini artırmaktır. Bir ülkeye yatırım gelmiyor ise bu rezervler eninde sonunda tükenir, ülkenin kendi parası erimeye başlar ve git gide zayıflar.
Ülkeye yabancı yatırımı artırmak için ticari verilerin ve potansiyelin yüksek olması gerekir. İhracat ithalatın üzerinde olmalı ve bu şekilde ticari hacim iyi bir seviyede olmalıdır.
İthalatın daha fazla olduğu durumda sonuç kazandığından fazlasını harcamak demektir. Bu da paranın değer üretmediği anlamına gelir ki paranın değer kaybetmesi bundan dolayıdır.
4- Politik Durumlar
Yukarıda bahsettiğimiz faktörler haricinde bir ülkenin diğer ülkeler ile olan ilişkileri , ekonomik beklentiler, diplomatik dil gibi faktörler ülkenin para birimini de etkiler. Diğer ülkeler bir ülkede ekonomik kriz olduğunu düşünürse elindeki tahvilleri satar ve o ülkenin ekonomisin daha da kötüye gitmesine neden olur.
Saydığımız tüm bu nedenler bir para biriminin değerinin düşmesine sebep olan nedenlerdir. Para birimleri her ülkede farklıdır, ülkenin kendi para birimini değerine göre diğer para birimlerinin değerleri yüksek yada düşüktür.
Özetle ; ithal ürünlere olan talebin yüksekliği ve ihracatın düşük olması, dış yatırımların gelmemesi, diğer ülkeler ile politik ve diplomatik ilişkiler , ülkeler arası ticari anlaşmalar ve en önemlisi de bir ülkeye karşı konulan ambargolar o ülkenin ekonomisini çökertebilir ve para birimini değersizleştirebilir.